ĐÊM TRƯỚC NGÀY HOÀNG ĐẠO - LỚP 4

                        (Thái hậu phất tay, không gian chuyển động, Tư Thành thấy mình đang ở trong ngục thất, đêm trước ngày Nguyễn Trãi bị tru di và kia, Nguyễn Trãi ngồi trong ngục, đôi mắt ông đẫm đầy nước mắt)

N.TRÃI                 - Biển tục thăng trầm nữa cuộc đời
Non xưa suối đá phụ duyên rồi
Trung côi, ghét lắm, bao đau xót
Họa thực, danh hư , khéo tức cười.

TƯ THÀNH          - Số khó lọt vành âu bởi mệnh
Văn chưa tàn lụi cũng do trời
Trong lao độc bối cam mang nhục
Cửa khuyết làm sao tỏ khúc nhôi ?

T. THÀNH      - Ức Trai tiên sinh ! Ức Trai… người .. đang khóc ư ?

N. TRÃI          - Người là ai ? Sao lại hỏi ta câu hỏi kì lạ ấy ? Nếu đổi vào địa vị của ta, ngươi sẽ cười ư ?

T. THÀNH      - Tôi sẽ khóc. Khóc vì đau, khóc vì sợ, khóc vì sự nhục nhã, khóc vì lòng người gian trá, khóc vì nghịch cảnh lá lay… Nhưng còn Người, chẳng phải cái tâm thanh cao của Người đã vượt xa khỏi những tầm thường, ô trọc ấy rồi sao ? “Sinh ký tử qui”, chẳng phải là điều mà kẻ sĩ như Người luôn tâm niệm ? Hơn nữa, Người luôn trung quân ái quốc, “quân xử thần tử”, Người sẽ rất cam tâm mà ?

N. TRÃI          -  Thì ra ngươi là thuyết khách của triều đình, thái hậu sai ngươi đến để chuẩn bị tinh thần giúp ta đó à ? Thái hậu muốn ta phải bình thản đón nhận cái chết, không khóc, không đau… Thái hậu sợ ngày mai, pháp trường sẽ dậy sóng vì những tiếng kêu oan của ta chăng ?

T.THÀNH       - Không, tôi chỉ là một học trò, một kẻ hậu sinh ngưỡng mộ tiên sinh và văn tài của tiên sinh. Tôi biết người bị oan, tiên sinh cũng vừa nói: oan án này có thể khiến cho pháp trường dậy sóng; vậy thì, sao ta không làm cho pháp trường dậy sóng ? Lẽ nào, triều đình không e sợ lòng dân ?

N.TRÃI           - Ngươi vừa nhắc đến câu “quân xử thần tử”, ta dẫu bị oan cũng đành, sao có thể viện đến dân để chống lại triều đình ?

N.TRÃI           - Vậy thì, sao người lại khóc ?

N. TRÃI          - Trông ta hèn yếu lắm phải không ? Không đúng như những gì ngươi tôn sùng, ngưỡng mộ ư ? Ta hiểu. Người đời thường nghĩ về các bậc anh hùng như thế. Trong mắt họ, chúng tôi là thần thánh, là những bức tượng thếp vàng sơn…

NAM AI

                        … son, được tô vẽ nên bằng những huyền thoại ly kỳ

                        Phủ đầy những điều thực hư, cho vĩ đại hơn người.

                        Lịch sử thời nào cũng có một vĩ nhân

                        Gánh trên mình trọng trách khó khăn

                        Phải ngồi vững trên bệ thờ, để người đời tôn vinh.

TU THÀNH    - Chẳng phải chính tiên sinh đã tự xưng “thần”

                        Trong những ngày còn nương náu ở Chí Linh

                        Thu phục nhân tâm bằng cách giả mệnh trời

                        Lỗi ấy phải nào do dân (dứt nhạc cổ, dằn nhạc tân)

N. TRÃI          - Ngươi nói sao ? Chính ta tự xưng thần ?

TƯ THÀNH    - “Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần” – hẳn tiên sinh còn nhớ ?

N. TRÃI          - Ngươi đang nhắc đến những ngày đầu khởi nghĩa ở Chí Linh. Hahaha, phải rồi. Đúng rồi ! Chính ta đã giả thần giả thánh, tạo những lời sấm truyền ghi trên lá, để chúng dân tin rằng Lê Lợi và Nguyễn Trãi phụng mệnh trời xuống trần cứu dân khỏi nạn ngoại xâm. Chính ta đã tự tay vẽ nên huyền thoại cho mình. Tại sao ta chưa bao giờ nhận thấy điều này ? Ngươi giỏi lắm.

                        (tiếp Nam Ai)

                        Thì ra ta đã tự mình dựng tượng, để chúng dân tin tưởng tôn phò

                        Và giờ đây ta phải diễn trọn vai trò,

Một đấng anh hùng - một bậc vĩ nhân./.

TƯ THÀNH    - Không, không ai có quyền bắt các vĩ nhân phải sống như diễn tuồng như thế. Họ cũng là người, cũng có những phút giây yếu đuối, thậm chí sai lầm. Nhưng những cái yếu đuối, sai lầm nhỏ nhoi đó, không thể nào làm lu mờ cái tài, cái đức. Đối với ta, Ức Trai tiên sinh luôn là ngôi sao sáng, là một bậc anh hùng, dù trong giây phút này, Người cười - hay khóc. Ta chỉ muốn biết, điều gì đang khiến Người đau lòng đến rơi nước mắt ?

N. TRÃI          - Ta đang khóc, vì đau, vì giận. Đau cho ba họ vì ta mà liên lụy. Ngươi hãy nhìn đi… cháu chắt của ta, có đứa còn chưa rời bầu sữa mẹ. Chúng nó có biết ân oán cuộc đời là gì đâu ? Nhưng vì ba chữ cang thường, chúng phải đành chịu chết cùng ta. Hỡi ơi, đao để chém kẻ tội đồ, sao thái hậu lại đem chém trẻ sơ sinh ? Đau đớn này, trời cao có thấu ?

T. THÀNH      - Người đang giận những kẻ lòng dạ sói lang, chỉ vì lợi ích riêng tư mà âm mưu tạo ra thảm cảnh này ?

N.TRÃI           - Không, ta giận chính bản thân mình. Thảm cảnh này hoàn toàn là do ta. Hỡi dòng họ Nguyễn, hãy tha thứ cho ta, tha thứ cho kẻ đã quá ngạo mạn, ngông …

XÀNG XÊ, lớp xề

… cuồng, ta tự cho mình quân tử như bách tùng

Hiên ngang kiêu hãnh vươn mình, mặc kệ cỏ dại rập rình.

Ta đã hết lòng, xả thân phụng sự triều đình

Không ngại va chạm, bất bình, tự tin rồi người sẽ thấu lòng ta

Giờ mới hiểu ra mình vô cùng nông cạn,

Giữa cuộc đời muôn mặt hiểm sâu, ta chỉ là một đứa trẻ thơ

Tin tưởng ngây thơ vào những điều tốt đẹp

Vào chân lý, vào lẽ phải và sự công bằng

Để giờ này phải chịu cảnh đớn đau,

Không chỉ riêng ta mà còn khổ lây ba họ

Phải chịu tru di vì một Nguyễn Trãi này./.

Tất cả là tại sự ngông cuồng tự cao tự đại của ta. Không hiểu sao, ta cứ nghĩ: nếu không có ta thì triều đình sẽ không thể nào an vững. Thật là mai mỉa.

T.THÀNH       - Tiên sinh đã từng lui về ở ẩn tại Côn Sơn, những tưởng được thảnh thơi với mây ngàn, gió nội. Nhưng rồi vì triều chính, tiên sinh lại trở về. Ngoài khát vọng được cống hiến tài sức của mình, thiết nghĩ, tiên sinh còn nặng ân tình với Lê thái Tổ, và chính những lời gởi gắm của người trước lúc lâm chung, đã luôn làm lòng tiên sinh canh cánh


N.TRÃI            - Ngươi là ai ? Sao hiểu thấu lòng ta như vậy ? 

T. THÀNH      - Mười mấy năm trường kỳ kháng chiến, tôi chúa đã đồng cam cộng khổ có nhau, vinh quang và mất mát song hành, đâu đễ dàng quên được.   

N.TRÃI           - Có lẽ ngươi nói đúng. Người đời có thể nghĩ ta tham công danh sự nghiệp, nhưng tận đáy lòng ta, ta biết. Ta từng hạnh phúc biết bao khi được là một mưu thần đứng dưới cờ của Bình Định Vương Lê Lợi. Từng tự hào biết bao khi được đóng góp chút tài nhỏ bé vào công cuộc kháng chiến vĩ đại ấy. Đời của Nguyễn Trãi này vinh hạnh biết bao khi được tôn phò một vì minh chúa.

(nhạc trầm hùng, tiếng vọng của Lê Lợi)

- “Xưa Lưu Bị ba lần đáo thảo lư cầu Khổng Minh mà chưa được việc, nay ta chẳng tốn công mà được Khổng Minh tìm đến với mình, xin nhận của ta một xá này thay cho lòng trân trọng” (out nhạc tân, rao đờn cổ)

 N.TRÃI          - Ta nhớ mãi sự chân thành trong lần đầu tiên gặp gỡ, đã khiến tim ta xúc động nghẹn ngào. Và sau đó, cái tài, cái đức, cái ý chí cao vời như non Thái của người anh hùng hào kiệt đất Lam …

VĂN THIÊN TƯỜNG

                        … Sơn, khiến ta ngỡ ngàng, khâm phục gấp nhiều lần hơn

                        Người là sự kết tinh của tình kết đoàn toàn dân

                        Mười mấy năm gian lao,

Tôi chúa bên nhau chung hưởng mọi vui buồn.

                        Dù mất mát,  hy sinh, vẫn một lòng tin tưởng

                        Một ngày mai sáng lạn, một ngày mai non nước thanh bình

                        Khi giặc thù hung hãn, vây hãm ở Chí Linh

                        Đói ăn rau rừng khát uống nước khe sâu

                        Người vẫn kiên gan, vẫn chặt dạ bền lòng

                        Vua vẫn là vua, vẫn là ngôi sao sáng

                        Soi đường cho dân tộc, đứng lên rửa hận nước, thù nhà.

T. THÀNH      - Nhưng ngày sau, khi đại cuộc nên hình

                        Khi vua đường hoàng ngồi trên chính bệ,

                        Lại xa lánh công thần, giết hại tôi trung./.

N.TRÃI           - Ta có thể hiểu được cho Vua. Dù chí lớn, dù tài cao vượt trên thiên hạ. Thì vua cũng là một con người bằng xương, bằng thịt, cũng xuất thân từ nơi rừng núi quê…

VỌNG CỔ

                        5…. mùa. Vua như người nông dân chỉ biết bảo vệ mảnh ruộng riêng mình. Mảnh ruộng mà vua đã khổ công giành lại bằng cảnh nằm gai nếm mật suốt bao năm. Giá của chiếc ngai vàng là giá của máu xương, nên người ngồi trên quyết giữ cho dòng họ. Dù phải bất chấp nhân tình, đạo lý, dù phải chịu cô đơn trên đỉnh vương quyền. 

CHIÊU QUÂN

T. THÀNH      - Ta không ngờ, một lần tạn mặt

                        Lại được nghe lời cảm thông chân thật

                        Người không trách hờn, ghét giận

                        Mà vẫn biện minh cho những sai lầm

N. TRÃI          - Ta đều là người chịu vùi dập nổi trôi

                        Giữa trầm luân thế sự, chữ đúng sai đâu dễ liệu lường…

T. THÀNH      6. (8 nhịp chót) Nên dù bao lần bị tệ bạc đuổi xua, tiên sinh vẫn một lòng trung quân ái quốc ?

N.TRÃI           - Vì nếu không có vua thì không có tôi thần Nguyễn Trãi, ta biết ơn người đã làm rạng rỡ trời Nam./.

                        (Nguyễn Trãi chắp tay vọng hướng xa xăm, âm nhạc tha thiết miêu tả tình cảm NT dành cho Lê Lợi, và Tư Thành thì hướng mắt về  Nguyễn Ttrãi với sự biết ơn vô hạn. Tiếng thái hậu vang lên cắt đứt dòng âm nhạc đó. Đèn chuyển trở về)